در سال 96 تولید شکر در کشور به 2 میلیون و 15 هزار تن رسید و کشور به رکورد جدیدی در تولید این محصول دست یافت. در سال 97 اما یک میلیون و 400 هزار تن شکر در کشور تولید شد که نسبت به سال 96 حدود 43% کاهش یافت. نکته نگران کننده در مورد شرکتهای قندی واردات زیاد شکر خام به کشور می باشد. به عنوان نمونه و مطابق با آمار گمرک تا 21 تیر ماه 714 هزار تن شکر وارد کشور شده است. نیاز سالانه شکر در کشور حوالی 2.2 میلیون تن و به عبارتی ماهانه حدود 180 هزار تن می باشد. فزونی تقاضا بر عرضه در کشور حدود 500 هزار تن می باشد در حالی که تا پایان تیر 200 هزار تن بیشتر از نیاز وارداتی وارد کشور شده است. واردات شکر در سال قبل به دلیل واردات 856 هزار تنی شکر در سال 96 و ذخیر مناسب شکر مانده از سال 96 کلا به حدود 280 هزار تن رسیده بود. بنابراین تا پایان تیر ماه واردات شکر خام نسبت به سال قبل رشد 150% را نشان می دهد. مجوز واردات اما گویا در سال جاری به دلیل کاهش 30% تولید نیشکر در استان خوزستان به دلیل باران و سیل ابتدای سال بوده است. شکر خام وارداتی توسط شرکتها تصفیه می شود و شرکتها تنها دستمزد تصفیه را دریافت می کنند و نیازی به استفاده از ماده اولیه در فرآیند تصفیه نمی باشد. یارانه فروش هم بنا به نامه انجمن صنفی قند و شکر دیگر حذف شده است. چغندر قند دو بار در سال در کشور کشت می شود. یکبار از اواخر شهریور تا اواخر پائیز و بار دیگر از اواخر اسفند تا اوایل خرداد ماه کشت صورت می گیرد. کشت اول را کشت پائیزه و کشت دوم را کشت بهاره می گویند. عیار چغندرقند کشت بهاره بیشتر از کشت پائیزه می باشد. تفاوت بین دما در طول شبانه روز، زمان شروع کشت و برداشت، رطوبت و نوع خاک، طول روز و شب در حد فاصل کاشت تا برداشت و ... عوامل تاثیر گذار در عیار چغندر هستند. چغندری که عیار 16% به طور مثال دارد از هر 100 کیلوی آن می توان 25.6 کیلوگرم شکر گرفت. اما همه این رقم قابل تولید نیست و با توجه به راندمان شرکتها معمولا بین 80 تا 85 درصد آن قابل تبدیل و استخراج است. از هر 100 کیلوگرم چغندر عیار 16 درصدی نیز 85 کیلوگرم تفاله تر به دست می آید. این تفاله توسط دستگاههای مخصوص خشک می شود. نسبت تفاله خشک به وزن چغندر حدود 5% می باشد. شرکتهایی که دو کشته هستند به مانند قزوین یا قهکمت مزیتی که نسبت به یک کشته ها دارند تولید در تعداد روزهای بیشتری از سال می باشد. این امر با توجه به حذف ارز تخصیصی دولتی به واردات شکر خام و فزونی 500 هزا تنی تقاضا بر عرضه اهمیت روز افزون پیدا می کند. نکته اصلی تحلیلی شرکتهای قندی توان شرکت در خرید چغندر می باشد. چون ظرفیت شرکتهای قندی بالا می باشد و قابلیت تولید زیاد را هم دارند و فزونی تقاضا بر عرضه در صورت نبود واردات هم شرایط را مساعد خواهد کرد. پس شرکتی در اولویت قرار می گیرد که اولا دو کشته باشد و ثانیا در موقعیتی به لحاظ جغرافیایی قرار داشته باشد که بتواند حدالامکان چغندر بیشتری جذب نماید. به طور کلی این صنعت بیش از اینکه ریزه کاری های تحلیلی داشته باشد دستوری بودن و وجود قوانین دست و پا گیر زیاد آن آزاردهنده است. خوشبختانه حذف ارز دولتی باعث خواهد شد که دیگر شرایط وخیمی به مانند 10 سال نداشته باشیم که با واردات بی رویه شکر عملا کمر شرکتهای قندی شکسته شد. با این اوصاف و افزایش نرخ چغندر در سال بعد باید انتظار افزایش نرخ بین 20 تا 25 درصدی را در سال آینده و در اوایل شهریور ماه داشته باشیم. حالا که تقاضا مهیاست شرکتهای قندی ترسی از واردات بی رویه شکر ندارند. شرایط برای این گروه در نیمه اول سال جاری و به خصوص در اوایل تابستان شرایط به نوعی شده بود که بهای تمام شده تولید هر تن شکر بین 3 تا 3.2 میلیون تومان بود در حالی که شکر نرخ فروشی حوالی 2.9 میلیون تومان داشت. در آن مقطع نرخ مصوب شکر در سایت سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدگنندگان برای شکر بسته بندی 900 گرمی حداقل 40000 ریال و حداکثر 51300 ریال ذکر شده بود. قیمت عرف هم 40000 ریال از قرار کیلویی بود. بعد از مدتی نرخ شکر افزایش و به کیلویی 4000 تومان رسید. بازار جهانی شکر : جدیدترین قیمت شکر خام در بورس نیویورک تحویل درب کارخانه حوالی 260 دلار است. در سال جاری شمسی شکر خام در بازه قیمتی 240 تا 350 دلار در نوسان بوده است. در یک ماه اخیر با توجه به شروع شیوع ویروس کرونا در چین و نگرانی از انتقال آن به آمریکا ( امروز انتقال پیدا کرده به طور کامل!! ) و اثرات منفی مصرف قند مصنوعی در مساعد شدن محیط داخلی بدن برای گسترش ویروس کرونا قیمت شکر خام حدود 90 دلار در بورس نیویورک افتاده و در حال حاضر جدیدترین قیمت 258 دلار می باشد. البته حدود 40 دلار هزینه حمل تا بندر مبدا و هزینه بیمه تحویل در بندر مبدا می باشد. با این اوصاف در حال حاضر خرید هر تن شکر خام در نیویورک برای کسی که قصد دارد به خارج از کشور صادر کند حدود 300دلار روی کشتی آماده حرکت آب می خورد. این را باید لحاظ کرد که قیمت شکر در نزدیکی کمینه قیمتی چند وقت اخیر خود قرار دارد. بررسی سری زمانی قیمتی شکر خام در 10 سال اخیر در بورس نیویورک نشان می دهد کمینه قیمت این محصول حوالی 220 دلار بوده در حالی که کران بالای قیمتی 600 و 700 دلاری را هم به خود دیده است. با احتساب حتی کمینه قیمتی 300 دلار و دلار نیمایی 14000 تومانی سال بعد تنها 4200 تومان از قرار کیلویی در بندر مبدا آب می خورد. با افزودن هزینه حمل به این عدد به عدد حوالی 5000 تومان خواهیم رسید. به این عدد باید هزینه تصفیه شکر خام را نیز باید اضافه کرد. در حال حاضر این رقم حدود 360 تومان بها روی دست شرکتهای قندی می گذارد که با احتساب حاشیه سود 10% مقرر شده، فروش ریالی هر کیلو به 400 تومان می رسد. با این اوصاف هر کیلو شکر وارداتی با ارز نیمایی 14000 تومانی در حال حاضر برای یک وارد کننده شکر خام حدود 5500 تومان تنها آب می خورد!! این نکته را هم باید اضافه کرد که اولا نرخ شکر خام در بورس نیویورک در نزدیکی کران پایین قیمتی 10 سال اخیر خود قرار دارد و احتمال رشد قیمتی آن در سال اینده به مراتب بیشتر از کاهش بیشتر قیکت از قیمت فعلی است. نرخ دلار نیمایی سال آینده به 14500 تا 15000 تومان خواهد رسید و نسبت به نرخ فعلی بین 500 تا 1000 تومان افزایش خواهد یافت. پس برای واردکننده در سال بعد در حالت خوشبینانه هر کیلو شکر آماده تحویل به مصرف کننده لااقل 6000 تومان از قرار کیلویی آب می خورد. این قیمت 50% بیشتر از قیمت فعلی شکر در بازار است. در بورس لندن هر تن شکر سفید به 355 دلار رسیده است. شکر سفید در بورس لندن همواره یالای 300 دلار در سال جاری بوده است. با دلار 14000 تومانی در هر حال حاضر 5000 تومان واردات هر تن شکر آب می خورد. متاسفانه تحویل درب کارخانه یا فوب بودن مبلغ دلاری فوق مشخص نیست. ولی با احتساب هزینه حمل هر کیلو شکر در محدوده 5600 تومان حداقل خواهد بود که به رقم 6000 تومان بالایی بسیار نزدیک است. با این اوصاف و از طرفی افزایش نرخ چغندر در سال بعد، فزونی تقاضا بر عرضه با توجه به به صرفه نبودن واردات شکر و تورم 30% سال اینده باید انتظار افزایش نرخ شکر به میزان 25% را حداقل داشته باشیم. یعنی شکر در شهریور سال آینده یحتمل به 5000 تومان فروش درب کارخانه خواهد رسید. واردات شکر خام شکت قند هگمتان در اواسط آذر ماه از هند نیز از قرار تنی 25500 روپیه بوده است. با توجه به نرخ 180 تومانی هر روپیه در حال حاضر واردات شکر خام تحویلی در بندر جنوب کشور 5000 تومان برای شرکت آب می خورد که با توجه به 400 هزار تومان تصفیه شکر این رقم به 5400 تومان خواهد رسید. براساس افشای اطلاعات نماد قچار در اواخر تیر ماه سال جاری با احتساب ارز 4200 تومانی واردات هر تن شکر 380 دلار برای شرکت آب خورده است. در آن زمان به ازای هر تن حدود یک میلیون تومان نیز هزینه انواع هزینه حمل، تصفیه، عوارضات و هزینه های بالاسری توسط شرکت شناسایی شده است. در حال حاضر با فرض دلار 14000 تومانی و همان هزینه یک میلیون تومانی فوق الذکر هر کیلو شکر به 6300 تومان می رسد. محاسباتی از این دست نشان می دهد در حالت خوشبینانه لااقل حدود 40% نرخ فعلی شکر تمام شده از طریق واردات بیشتر از نرخ فروش شکر شرکتهاست. افزایش نرخ چغندر، تورم 30%، رشد لااقل 1000 تومانی نیما در سال آینده نسبت به نرخ فعلی باعث خواهند شد که شکاف 40% مذکور به بالای 50% در صورت ثبات نرخ 4000 تومانی فعلی شکر فروشی شرکتها برسد. با این اوصاف رسیدن شکر به 5000 تومان در سال آینده ( رشد 25% ) بسیار محتمل خواهد بود. سطح زیر کشت چغندر در کشور در 10 سال اخیر روند صعودی داشته است به گونه ای که از 50 هزار هکتار در سال 88 به 125 هزار هکتار در سال 97 رسیده است. سطح زیر کشت چغندر در سالهای 87 و 88 در کشور عملا با سقوط نسبت به سال 86 و به طور کلی سالهای بعد از انقلاب مواجه شد که اصلی ترین دلیل آن توزیع رانت بین واردکنندگان شکر در سالهای 87 و 88 بود. همان دوران که کشور سرمست از فروش نفت بالای 100 دلاری بود و هر که از راه می رسید سهمی می خواست. این نفت در حال حاضر به 30 دلار رسیده است و ما عملا به 25 دلار شاید نفت خود را بفروشیم. پس قیمت نفت نسبت به آن زمان یک چهارم شده است و دیگر رانتی برای توزیع وجود ندارد که اگر وجود داشت یقینا خواهان زیادی وجود داشت. سطح زیر کشت در سال 86 حدود 150 هزار هکتار بود که به یکباره در سالهای 88 و 89 به یک سوم کاهش پیدا کرد چرا که صرفی برای کشاورز از بابت کشت چغندر با توجه به پائین بودن نرخ آن وجود نداشت و به اصطلاح دخل و خرج ها با هم نمی خواند. متاسفانه واردات شکر علی رغم مشکلات ارزی عدیده در کشور در سال 1398 باز هم گل کاشته است و در 8 ماهه سال جاری حدود 1300000 تن ( معادل 60% مصرف شکر کشور در یک سال ) شکر وارد کشور شده است. بررسی نمودار راندمان تولید در هر هکتار نشان می دهد که از زمان انقلاب تا قبل از سال 80 راندمان تولید حدود 25 تن در هر هکتار بوده است. از سال 80 به بعد راندمان روند صعودی به خود می گیرد به گونه ای که در سال 90 به 42 تن و در سال 97 به 57 تن تولید در هر هکتار رسیده ایم که خبر امیدوار کننده ای است. میزان چغندر قند خریداری و مصرفی در کشور در سال قبل به حدود 7 میلیون تن رسید. این رقم در سال 96 با ثبت 8 میلیون تن یک رکورد از سال 1350 به بعد به حساب می آمد. متاسفانه عیار چغندرقند در سال 97 به 16% به طور متوسط کاهش یافت در حالی که در 10 سال اخیر این رقم بین 17 تا 17.5 درصد بوده است. مصرف جهانی شکر خام در چند سال اخیر 175 میلیون تن بوده است. ایران با داشتن یک درصد جمعیت جهان به همین میزان سهم از مصرف جهانی شکر دارد. ( ماهانه متوسط 180 هزار تن ) کشورهای هندوستان و برزیل با فاصله معنی دار نسبت به سایر کشورها بزرگترین تولید کنننده شکر در جهان هستند. این دو کشور روی هم حدود 70 میلیون تن از شکر جهان را تولید می کنند. کشورهای تایلند، چین و آمریکا با فاصله در رده های بعدی قرار دارند. مجموع تولید این سه کشور به 35 میلیون تن می رسد. جداول زیر نشان می دهد اکثر شرکتهای قندر در سال 94 و 95 حال و روز مساعدی نسبت به سال 93 نداشته اند. در سال 96 شرایط به نسبت بهتر شده و در سال 97 هم این روند ادامه داشته است. مشاهده داده های فصلی سال 1398 نشان می دهد در بین شرکتهای قندی نمادهای قزوین و قهکمت عملکرد بهتری را نسبت به سایر هم گروهی های خود داشته اند. با این اوصاف به نظر می رسد دو شرکت فوق گزینه های بهتری نسبت به سایر شرکتها جهت بررسی بنیادی باشد. شرکت قند اصفهان زمین های ارزشمندی دارد که بخشی از رشد قیمتی بیش از حد آن نسبت به اکثر هم گروهی های خود به دلیل همین زمین ها و البته کوچک بودن سهم و شناوری پائین آن می باشد. جداول زرد رنگ عملکرد شرکتها را به صورت فصلی در سال جاری نشان می دهند.
سهام سازان
