صنعت پتروشیمی صنعت پتروشيمي از صنايع مادر و اشتغال زا مي باشد كه به عنوان تغذيه كننده ساير بخشهاي صنعت مي تواند به عنوان موتور حركت اقتصاد كشورهاي در حال توسعه نقش اساسي را ايفا نمايد. در حال حاضر توليد كنندگان عمده پتروشيمي آمريكا ،كشورهاي اروپایي و عربستان مي باشند. مسائل زيست محيطي باعث شد تا بسياري از كارخانجات اروپايی، توليد محصولات پتروشيمي را به كشورهاي جهان سوم منتقل نموده و يا ديگر برنامه اي براي افزايش ظرفيت نداشته باشند. صنعت پتروشیمی در ایران یکی از صنایع مهم و استراتژیک کشور بوده که بخش عمده ای از صادرات غیرنفتی ایران را به خود اختصاص داده است. این صنعت با توجه به مزیت رقابتی می تواند با سرمایه گذاری مناسب، توسعه طرح های پتروشیمی و تکمیل زنجیره ارزش، ارزش افزوده بالایی ایجاد کرده و وابستگی کشور به خام فروشی نفت را کاهش دهد. در حال حاضر صنعت پتروشيمي در ايران از مهمترين صنايع صادراتي بوده است، در بازار سرمايه بيش از 22.8 درصد از ارزش كل بازار، به طور مستقيم به اين صنعت اختصاص دارد. تقسیم بندی متفاوتی از صنعت پتروشیمی انجام گرفته است. به لحاظ محصول تولیدی صنعت پتروشیمی را میتوان به گروه متانول، اوره، الفین و پلیمر و صنعت آروماتیک تقسیم بندی نمود. در نمودار زیر طبقه بندی صنعت پتروشیمی با توجه به محصولات تولیدی نشان داده شده است. تقسیم بندی صنعت پتروشیمی درميان عناصر شناخته شده در طبيعت ، ازت (N) ، فسفر (P) و پتاسيم (K) بيشتر از بقيه در رشد گياهان موثرهستند و از اين رو بعضي تركيبات حاوي اين عناصر به عنوان كود شيميايي در كشاورزي مصرف مي شوند. اوره از مهم ترین كودهاي ازته ميباشد و برای اغلب گياهان به ويژه همه غلات كود مناسبي است، هيچ باقيمانده نمكي در خاك باقي نميگذارد و غلظت املاح خاك را تغيير نميدهد. از كل اوره توليدي در جهان بيش از 70 درصد آن به مصرف كشاورزي رسيده وبقيه در توليد پودر ملامين ، به عنوان خوراك دام ، مصارف پزشكي و غيره استفاده ميشود. اوره مهم ترین و پرمصرف ترین کود شیمیایی است که به عنوان منبع نیتروژن محصولات کشاورزي در جهت افزایش محصول و حاصل خیزي خاك به کار گرفته میشود. با توجه به افزایش جمعیت و اهمیت مصرف خوراك بشر، نقش اوره در روند تولید مواد غذایی موضوعی بااهمیت است. عوامل مختلفی بر تغییرات تقاضاي اوره و کودهاي شیمیایی تأثیرگذارهستند از جمله مواد اولیه تولید اوره گازطبیعی(متان) و زغال سنگ ، تغییرات آب و هوایی، رشد اقتصادي، تغییرات جمعیتی و تغییرات الگوي غذایی از جمله این عوامل هستند. طبق مطالعه اداره خوار و بار سازمان ملل متحد (FAO)مسئله ای که عامل اصلی توجه فزاینده به حوزه نیتروژن است، تمایل زیاد به استفاده از منابع منطقه ای و کاهش اتکا به واردات در کشورهای اصلی مصرف کننده اوره می باشد. در کشورهای مصرف کننده عمده ، تمایل زیادی برای افزودن ظرفیت های تولید جدید وجود دارد که این امر ممکن است باعث تبدیل شدن این کشورها از وارد کننده به صادر کننده در میان مدت بشود. بر اساس گزارش انجمن بین المللی صنعت کود ، رشد برنامه ریزی شده برای ظرفیت اوره در سطح جهان برای سال های بعد از 2012 بالغ بر 22 % بوده به طوری که ظرفیت تولید اوره تا سال 2017 با افزایش 43 هزار تنی به 236 میلیون تن بالغ خواهد شد. این میزان افزایش در ظرفیت اوره معادل رشد مرکب سالیانه 4.4 درصد است. بین سالهای 2013 تا 2017 در سطح جهان 55 کارخانه جدید اوره به بهره برداری خواهند رسید که اکثر این کارخانه ها مربوط به غرب آسیا ، آفریقا ، شرق آسیا ، آمریکای لاتین و جنوب آسیا بوده و از این تعداد ، 20 عدد متعلق به چین می باشد. براساس این گزارش تقاضای اوره در سال 2012 در انواع کاربردهای آن معادل 165 میلیون تن بوده است که برآورد می شود در سال 2017 به 195098 میلیون تن بالغ شود که نشانگر رشد مرکب سالیانه 3.8 درصد است. عمده این افزایش 24 میلیون تنی مربوط به مصارف کود است. بیشترین میزان این افزایش مربوط به شرق و جنوب آسیا ، شمال آمریکا و آمریکای لاتین است. در شرق آسیا ، عامل دو سوم این رشد تقاضا مربوط به کاربردهای صنعتی است. موارد مصرف اوره کشاورزی: بیشتر اوره تولید شده در جهان به صورت جامد و به شکل پریل، گرانول است. کودهاي شیمیایی نیتروژن دار حدود 60 درصد مصرف جهانی کودهاي شیمیایی را شامل میشوند و بر خلاف کودهاي نوع دیگر، کشاورزان هر سال براي نیتروژن تقاضاي مجدد دارند، زیرا خاك نمیتواند نیتروژن را براي مدت طولانی در خود حفظ کند. تقاضاي این محصولات به صورت خطی با افزایش تقاضاي جهانی محصولات غذایی افزایش خواهد یافت.با توجه به رشد جمعیت جهان و نیاز کشورها به تولید موادغذایی به خوبی میتوان نقش پر اهمیت این محصول را در زندگی انسان امروز مشاهده نمود. صنایع شیمیایی: اوره ماده اولیه برای تولید بسیاری از ترکیبات شیمیایی مهم است، از جمله انواع پلاستیک، به ویژه رزینهای فرمالدئید اوره، انواع چسب، همچون اوره فرمالدئید و اوره ملامین فرمالدئید، که در ساخت تخته سه لایی مخصوص آب کاربرد دارد، سیانات پتاسیم، یکی دیگر از محصولات صنعتی خوراکی است و نیترات اوره که یک نوع ماده منفجره است. سیستم های خودرو: اوره در واکنش های SNCR و SCRبه منظور کاهش آلاینده های نیتروژن دار که در گازهای حاصل از احتراق موجود هستند، کاربرد دارد. روش تولید اوره برای تولید اوره، رایجترین روش "پروسه هابر" است که در آن هیدروژن موجود در گاز طبیعی با نیتروژن هوا ترکیب میشود و سپس به آمونیاک تولیدشده به اوره تبدیل میشود. برای تولید 1 تن اوره، 580کیلوگرم آمونیاک مورد نیاز است. عمده آمونیاک تولیدی در شرکتهای تولید کننده اوره به اوره تبدیل میشود، در شرکت پتروشیمی خراسان بخشی از اوره تولیدی به کریستال ملامین تبدیل شده و با ارزش افزوده بالاتر به فروش میرسد. خوراک واحدهای آمونیاک، گاز طبیعی و زغال سنگ میباشد. باتوجه به اینکه چین مهمترین کشور مصرف کننده؛ اوره را از زغال سنگ تامین میکند لذا همبستگی بالایی بین قیمت اوره و زغالسنگ مشاهده میشود. ایران به دلیل منبع غنی گاز، از گاز طبیعی برای تولید اوره استفاده میکند. تولید کود یک کسبوکار فصلی متأثر از آبوهوا است تقاضای کود عمدتاً در دوره کاشت ایجاد میشود که متأثر از تفاوتهای منطقهای است. تفاوت فصل کشت در نیمکره شمالی، نیمه اول سال و نیمکره جنوبی، نیمه دوم سال است. فرایند تولید اوره همانند شکل زیر است. بازار جهانی اوره مهمترین شرکت های تولید کننده اوره در جهان، عربستان، چین و قطر هستند. درحالی که تقریبا 41درصد از اوره مصرفی در شرق آسیا (چین و هند) ، 26 درصد در جنوب و 3 درصد در غرب آسیا مصرف می شود، یعنی حدود70 درصد از اوره تولیدی در آسیا مصرف می شود. بعد از آسیا ، آمریکا با 17 درصد و قاره اروپا با 10 درصد در مراتب بعدی قرار می گیرند. چین ، هند ،آمریکا ، اروپا و برزیل 70 درصد از کودهای تولید شده در جهان را مصرف می کنند. در این بین سهم چین با 28درصد نسبت به دیگر کشورها بسیار بیشتر است. ایالات متحده و ترکیه در سال 2018 هر دو به ترتیب 13 و10 درصد به دلیل افزایش تولید داخلی اوره، در واردات اوره کاهش داشته اند. در سال های اخیر صادرات چین به شدت کاهش یافته است به طوریکه ، چین در سال 2015، 13.8 میلیون تن، در سال 2016، به 8.9 میلیون تن ، در سال 2017، 4.7 میلیون تن و در سال 2018، 2.5 میلیون تن کاهش داد. افت تولید و به تبع آن کاهش صادرات به دلیل مقررات سختگیرانه دولت در تأثیرات تولید بر محیط زیست بوده است. واردات اوره در کشور هند به دلیل کاهش تولید اوره در داخل کشور 34 درصد رشد کرده است ، از 6.3 میلیون تن در سال 2018 به 8.5 میلیون تن در سال 2019 افزایش یافته است. در برزیل نیز واردات اوره از 5.9 میلیون تن در سال 2018 به 6.3 میلیون تن در سال 2019 افزایش یافته است. مهم ترین بازیگران در صنعت اوره 10 کشور برتر صادرکننده اوره در جهان مطابق شکل زیر است. شکل زیر نیز 10 کشور وارد کننده اوره در جهان را نشان میدهد. در اوایل سال 2019 تحریم های آمریکا علیه ایران منجر به انحراف تجارت جهانی اوره، آمونیاک و جایگزینی منابع تأمین برای واردکنندگان سنتی شد. پس از تحریم های حداکثری، ایران قادر به شرکت در تندرهای هند، مقصد مهم صادراتی اوره ایران نشد لذا در این شرایط مقاصد صادراتی به کشورهایی همچون برزیل و استرالیا جایگزین شده است. از تغییرات بسیار مهم در بازار جهانی اوره، رشد قابل توجه ظرفیت آمونیاک- اوره در آسیای جنوبی به ویژه هند است، که با افزایش 9 میلیون تن ظرفیت اوره ، با فرض تکمیل به موقع کلیه پروژههای برنامهریزی شده و تامین خوراک این کشور را تا سال 2023-2024 به خودکفایی شبه منتقل میکند. پیش بینی می شود ظرفیت جهانی آمونیاک با 4 درصد (خالص 8 میلیون تن) ، از 220 میلیون تن در سال 2018 به 228 میلیون تن در سال 2023 افزایش یابد. درحالیکه با کاهش ظرفیت 6 میلیون تنی در چین رو به رو هستیم ولی افزایش ظرفیت آمونیاک عمدتا مربوط به افزایش تولید اوره در هند ، روسیه و نیجریه است. همچنین ظرفیت اوره جهانی با افزایش8 درصدی (16 میلیون تن) به 226 میلیون تن در سال 2023 افزایش خواهد یافت. مطابق با برنامه ریزی ها ظرفیت اوره در چین 3.8 میلیون تن کاهش خواهد یافت. ظرفیت های اضافی زیادی در جنوب آسیا ، آفریقا و اروپای شرقی آسیا مرکزی وارد مدار خواهند شد، نزدیک به نیمی از برنامه ریزی های پیش بینی شده در سال 2021 انجام می شود. بر اساس پیش بینی ها، تقاضای جهانی اوره به 183 میلیون تن در سال 2023 افزایش خواهد یافت. جنوب آسیا یک سوم رشد تقاضای جهانی بالقوه را به خود اختصاص می دهد، در حالی که بخش عمده این افزایش در سال های 2018-2019رخ داده است. افزایش قابل توجه تقاضای اوره در آمریکای لاتین و آسیای شرقی از جمله چین برای بخش های صنعتی آن پیش بینی شده است. عدم تعادل بین عرضه و تقاضا اوره جهانی تا سال 2021 به دلیل کاهش شدید ظرفیت در چین و افزایش تقاضای پایدار جهانی به سرعت در حال کاهش است. با این حال، از سال 2021 تا سال 2023 ، به علت افزایش چشمگیر ظرفیت اوره در هند و آفریقا و همچنین طرح های برنامه ریزی شده در اروپای شرقی و آسیای میانه ، پتانسیل افزایش عرضه را شدت ببخشد. اصلی ترین مبدل بازی با توجه به واردات جهانی آینده، هند خواهد بود که در آن 9 میلیون تن ظرفیت اوره جدید نصب می شود و به طور بالقوه تولید اضافی قابل توجهی را بین سال های 2019 و 2023 ایجاد می کند. در سال 2018 هند بزرگترین وارد کننده اوره در جهان با سهم جهانی 25 درصد بود. واردات اوره هند تا سال 2023 در مقایسه با 7 میلیون تن در سال 2018 به 2.2 میلیون تن کاهش یابد که این امر تأثیر چشمگیر در چشم انداز واردات جهانی در کوتاه مدت خواهد داشت. انتظار می رود که در سالهای آتی مازاد عرضه به مرور افزایش یابد که این خود عاملی برای کاهش قیمت این محصول است. شکل زیر تراز تجاری اوره جهانی را نشان میدهد. صنعت اوره در ایران در میان شرکت های اوره ساز کشور، شرکت پتروشیمی پردیس، شیراز، کرمانشاه وخراسان پذیرفته شده دربورس وشرکت پتروشیمی رازی غیر بورسی می باشند. کل تولید اوره در ایران 6.3 میلیون تن میباشد که شرکت پتروشیمی پردیس با سهم 49 درصد، سرآمد تولید کنندگان شرکت های اوره ساز میباشد. پتروشیمی خراسان بخشی از اوره تولیدی به کریستال ملامین تبدیل کرده و با ارزش افزوده بالاتر به فروش میرساند در سال 97 شرکت 21000 تن کریستال ملامین تولید کرده است، تقریبا به ازای تولید هر تن کریستال ملامین 4 تن اوره مصرف میشود. سهم بازار شرکت های تولید کننده اوره در کشور به شرح زیر است. مقایسه شرکت اوره ای 2 جدول زیر مقایسه اجمالی بین 5 شرکت اوره ساز در کشور را نشان میدهد. ویژگی های متمایز اوره سازان طرح های توسعه شرکت های تولید کننده اوره متغیر های تاثیر گذار بر ارزشگذاری صنعت اوره نرخ دلار نرخ دلار یکی از پارامترهای اثرگذار درتحلیل صنعت صادرات محور پتروشیمی میباشد. پس از تک نرخی شدن نرخ دلار و حذف رانت خوراک در صنعت پتروشیمی از مهرماه 97حاشیه سود شرکتهای پتروشیمی کاهش یافت. شرکتهای پتروشیمی طبق دستورالعمل میبایست ارز حاصل از صادرات خود را در سامانه نیما بیاورند. نرخ جهانی اوره قیمت جهانی اوره در نشریات بین المللی منتشر میشود، شرکتهای اوره ساز در ایران، اوره را به صورت فوب(هزینه حمل با خریدار) به فروش میرسانند؛ پس از تحریم ها به دلیل تغییر مقصد صادراتی اوره با تخفیف(40-50 دلار) به فروش میرسد. آخرین نرخ های اعلامی اوره245دلار فوب دریای سیاه میباشد که در حاضر شرکت های اوره ساز ایرانی 205-200 دلار میفروشند. نرخ اوره به سازمان خدمات حمایت کشاورزی شرکت های اوره ساز داخلی موظف هستند باتوجه به ظرفیت تولید بخشی از فروش اوره داخلی به سازمان خدمات حمایت کشاورزی به فروش برسانند. از سال 93 نرخ فروش اوره به سازمان خدمات حمایت به نرخ تکلیفی 6125 ریال به فروش بوده است، در سال 97 به دلیل حذف رانت خوراک پتروشیمی و تغییرنرخ ارز مبادله ای برای خوراک، فروش اوره به شرکت خدمات حمایت موجب فروش اوره به کمتر از بهای تمام شده برای شرکت های تولید کننده اوره و ایجاد نارضایتی برای سهامداران شد. در نهایت پس از پیگیری های به عمل آمده مصوب شد بـر اساس مصوبه مذکور قیمت فروش کود اوره در کیسه هاي پنجـاه کیلـویی درب واحـد تولیـدي و تحویـل بـه شـرکت خـدمات حمایتی کشاورزي به مبلغ 398.125 ریال تعیین می شود. همچنین سازمان برنامـه و بودجـه کشـور موظـف اسـت مابـه التفـاوت حداقل قیمت کشف شده در بورس کالا در شش ماهه گذشته با قیمت فروش شرکت هاي پتروشیمی به بخش کشـاورزي را پـس از حسابرسی یارانه اي در لوایح بودجه سنواتی پیش بینـی نمایـد تـا پـس از تصـویب و تخصـیص اعتبـار توسـط وزارت جهـاد کشاورزي در اختیار شرکت ها قرار گیرد. شکل زیر درصد تامین اوره شرکت های اوره ساز به سازمان خدمات حمایت کشاورزی را نشان میدهد. نرخ گاز خوراک خوراک شرکت های اوره ای گاز طبیعی متان که از شرکت ملی نفت دریافت میشود. شامل میانگین نرخ 4 بازار به شرح هنری هاب آمریکا، هاب آلبرتا كانادا و هاب هاي NPB انگليس و FFTهلند است. كه نرخ بازار اروپا در آن بالاترين و نرخ بازار قاره آمريكا پايينترين است. طبق اعلام وزارت نفت نرخ گاز طبق فرمول زیر محاسبه میشود: چشم انداز صنعت اوره باتوجه به شرایط تحریم و محدودیت در صادرات، این محصول جامد بوده و صادرات آن به کشتی هایی با شرایط خاص نیاز ندارد. در سال 98 سود تقسیمی پایینی علیرغم سال های قبل به جهت عدم دریافت وصول مطالبات از سازمان خدمات حمایت کشاورزی دریافت نکردند لذا سود انباشته مناسبی برای این شرکت ها موجود است. این پتانسیل در سال ها آتی به عنوان سود تقسیمی بالاتر یا افزایش سرمایه از این محل نمود خواهد یافت. تاریخچه شرکت پتروشیمی خراسان شركت سهامي پتروشيمي خراسان، بزرگترين مركز توليد محصولات شيميايي شمال و شمال شرق كشـور، در ارديبهشـت سال 1371 در بجنورد، مركز استان خراسـان شمالي تأسيس و از خرداد 1375 با آغـاز فعاليتهاي بهرهبرداري در ليست بنگاههاي صنعتي و توليدي كشور قرار گرفت. اين مجتمع در 17 كيلومتري جاده اصلي بجنورد - شيروان، در زميني به مساحت 200 هكتار شامل: 30 هكتار محوطههاي صنعتي، 40 هكتار محوطههاي عمومي و غيرصنعتي و 130 هكتار فضاي سبز احداث گرديده و با 939 متر ارتفاع از سطح دريا در موقعيت 37 درجه و 31 دقيقه عرض شمالي و 57 درجه و 30 دقيقه طول شرقي قرار گرفته است. ترکیب سهامداران: تغییرات سرمایه : سرمایه شرکت در حال حاضر 179 میلیارد تومان است. تولیدات اصلی شرکت: اوره پریل محصول اصلی شرکت میباشد. ظرفیت عملی تولید اوره در شرکت پتروشیمی خراسان 572.910 تن اوره پریل در سال می باشد که هر سال حدود 66.000 تن از اوره تولیدی در واحد تولید ملامین مصرف می شود . تولید و فروش : جدول زیر مقدار تولید شرکت در 3 سال اخیر به همراه کارشناسی 2 سال آتی را نشان میدهد. به اعتقاد ما به دلیل قطع گاز در دی و بهمن و عدم تکرار این مشکل در سال بعد مقدار تولید در سال بعد رشد خواهد کرد. در بخش فروش ، فرض شده است که شرکت کلیه محصولات تولیدی خود را به فروش برساند. نرخ های فروش : شرکت پتروشیمی خراسان حدود 65 درصد از اوره تولیدی خود را به خارج از کشور صادر می کند.این شرکت اوره صادراتی را با توجه به نرخ های جهانی و با نرخ ازاد به فروش میرساند. طبق بررسی های انجام شده از روند قیمت جهانی اوره و امونیاک ، برای سال 97 پیش بینی میشود قیمت اوره حدود 200 دلار باشد. نرخ های اوره داخلی نیز که قبلا صورت دستوری از طرف وزارت جهاد کشاورزی با نرخ 612 تومان تعیین میشد در حال حاضر با نرخ کف معامله شده اوره در بورس کالا مشخص میشود. در مورد کریستال ملامین نیز ، این شرکت حدودا 50درصد از ملامین تولیدی را در داخل کشور به فروش می رساند و 50درصد دیگر را به خارج از کشور صادر می کند. نرخ فروش به ازای هر کیلو میباشد. مبلغ فروش: با توجه به مقادیر و نرخ های فروش، مبلغ فروش به شرح زیر است. مفروضات تیم سهام سازان اعتقاد دارد به به دلیل تولید اوره پریل در پتروشیمی خراسان، نرخ اوره با 5 دلار نرخ بیشتر به نسبت سایر اوره سازان لحاظ شده است. بهای تمام شده کالای فروش رفته تشکیل شده است : مواد مستقیمسرباردستمزد مستقیم که به ترتیب هر کدام از اجزای تشکلیل دهنده بهای تمام شده را بررسی میکنیم . مواد مستقیم : خوراک گاز طبیعی : ورودی مجتمع گاز طبیعی است که به دو مصرف سوخت و خوراک می رسد.. هیدروژن موجود در گاز با نیتروژن ترکیب شده و آمونیاک تولید می شود. سپس از ترکیب گاز آمونیاک و CO2 اوره تولید می شود. برای تولید هر تن آمونیاک نیاز به 710 متر مکعب گاز طبیعی می باشد. نرخ گاز طبیعی به ازای هر مترمکعب به شرح زیر است. مبلغ مواد مستقیم به شرح جدول زیر است. 2. سربار ساخت جدول زیر اقلام بهای تمام شده را با توجه نرخ دلار کارشناسی شده و تورم موجود در مفروضات شرح میدهد. با توجه به جداول فوق بهای تمام شده کالای فروش رفته به شرح زیر است. دستمزد مستقیم نیز با توجه به تورم موجود در مفروضات رشد داده شده است. هزینه فروش، اداری و عمومی اقلام غیر عملیاتی عمده این سرفصل مربوط به سپرده بانکی میباشد که هر سال رشد دارد. صورت سود و زیان تحلیل حساسیت : به دلیل تاثیر شدید نرخ اوره و نرخ دلار ازاد بر روی سود هر سهم شرکت ، در پایان جدول تحلیل حساسیت بر اساس این دو متغییر برای سال 99به دست آورده ایم. نتیجه گیری و ارزشگذاری پتروشیمی خراسان مزیت های زیادی مانند مدیریت مطلوب، تولید انحصاری کریستال ملامین، تولید اوره پریل،شناوری پایین و درصد تقسیم سود بالایی دارد که در هنگام ارزشگذاری باید به آن اشاره شود. به اعتقاد تیم سهام سازان با توجه به درصد تقسیم سود بالای شرکت، چنانچه از ضریب قیمت به سود 6 برای ارزشگذاری سهم استفاده شود ارزش ذاتی هر سهم حدود 4100 تومان میباشد که با قیمت فعلی سهم 26 درصد اختلاف دارد و احتمالا بعد از مجمع سالیانه شرکت به ارزش ذاتی خود برسد. تیم ما در تحلیل بنیادی خراسان محافظه کاری را رعایت کرده است به نحوی که سود 611 تومانی شرکت در سال بعد قابل دستیابی است و احتمالا اعداد بالاتری هم بسازد که باعث ارزندگی بیشتر سهم خواهد شد. در نهایت خرید سهم به دید میان مدت برای سرمایه گذاران کم ریسک به شدت توصیه میشود.
سهام سازان
